Τα τελευταία χρόνια, η πρωτεύουσα σημασία της στερητικής της ελευθερίας ποινής τίθεται συχνά εν αμφιβόλω. Αντί της κλασσικής αυτής μορφής ποινής, εμφανίζονται σήμερα σύγχρονες τάσεις για καθιέρωση εναλλακτικών ποινών, με διαφορετική δικαιολογητική βάση. Ως κυριώτερες εναλλακτικές ποινές εμφανίζονται η μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής σε χρηματική, ο συναφής θεσμός των ημερησίων προστίμων, η παροχή κοινωφελούς εργασίας, η ήδη καθιερωμένη αναστολή εκτέλεσης της ποινής, η υφ’ όρον απόλυση, καθώς και η ποινή της ελεγχόμενης διαβίωσης (ηλεκτρονική επιτήρηση). Οι δογματικοί και πρακτικοί προβληματισμοί, οι οποίοι προκύπτουν, για τα επιμέρους ζητήματα εφαρμογής των εναλλακτικών ποινών, παρουσιάζονται εκτενώς στο πλαίσιο της παρούσης μελέτης.