Ο ποινικός δικαστής επιτελεί το έργο του συμμορφούμενος με τους νομικούς κανόνες που αφενός διέπουν την ποινική δίκη (ποινικό δικονομικό δίκαιο) και αφετέρου περιγράφουν τις αξιόποινες συμπεριφορές με τις αντίστοιχα προβλεπόμενες ποινικές κυρώσεις (ουσιαστικό ποινικό δίκαιο). Πλάι, όμως, σ’ αυτές τις δύο πτυχές εφαρμογής νομικών κανόνων, ο ποινικός δικαστής οφείλει, και μάλιστα πρωτευόντως, να ασχοληθεί και με κανόνες ενός άλλου, τρίτου είδους, εκείνους που αφορούν στην ζήτηση και “εύρεση” της ουσιαστικής αλήθειας σε σχέση με την απόδειξη της ενοχής του εκάστοτε κατηγορουμένου έτσι, ώστε να καταλύεται το τεκμήριο της αθωότητάς του. Η ζήτηση αυτή δεν είναι, όπως κάποτε λέγεται, “ελεύθερη”, αλλά πειθαρχεί στους εν λόγω κανόνες που στηρίζονται στην εμπειρία και τον κοινό νου, μόνο δε η τήρησή τους, που υπόκειται κι αυτή σε αναιρετικό έλεγχο, οδηγεί σε εμπεριστατωμένα αιτιολογημένες ποινικές αποφάσεις, όπως αξιώνει το Σύνταγμά μας (άρθρο 93 § 3) – με την έννοια αυτή τρόπον τινά νομικοποιούνται και προάγονται σε αντικείμενο του παρόντος νομικού βιβλίου. Ανάμεσά τους αναδεικνύεται ως θεμελιώδης και καθοριστικός ο αρνητικά (διαψευσιμοτικά) χρωματισμένος κανόνας, κατά τον οποίο κατάφαση της ενοχής συγχωρείται μόνο εφόσον σχηματισθεί δικανική πεποίθηση “πέρα από έλλογες αμφιβολίες”. Αυτό πρεσβεύει η υιοθετούμενη από τον συγγραφέα θεωρία της “αποκλείουσας επαγωγής” (eliminative induction). Στο πλαίσιο αυτό κεντρικό ρόλο διαδραματίζει η έννοια της “έλλογης αμφιβολίας”.